MARİA-PİERRE CURİE (1867 – 1934) – (1859 – 1906)

Marya Skoldowska 7 Kasım1867 de Varşova da doğdu . köy kökenli ana babası salt eğitim tutkusuyla genç yaşlarında başkente göçmüşlerdi. Babası lisede fizik ve matematik öğretmeni annesi usta bir piyanistti.Ailede bir erkek Josef ve üç kız Hela ,Bronya ve Manya vardı.Ne var ki annesini on yaşında kaybetti.O dönemde Polonya çarlık Rusya’nın egemenliği altında idi.Bu yüzden aydın kesimde yer alan Manya’nın babası okuldan uzaklaştırıldı.manya liseyi birincilikle bitirdi ve altın madalya ile ödüllendirildi. Daha önceki iki kardeşi gibi . Ancak öğrenimine devam etme fırsatı bulamadı ve baba ocağı köye geri döndü.

Varşovaya döndüğünde yeniden üniversiteye gitme olanağı aradı.Kardeşi Bronya gibi Paris’e gidip sorbonne de okumak istiyordu. Ama yeterli parası yoktu.Manya işe girip ablasına destek olacak,ablası da okuldan sonra ona destek olacaktı.

Böylece bir Rus ailenin yanında mürebbiye olarak işe başladı ve ancak 23 yaşına geldiğinde Sorbonne üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesine kaydolabildi. Neredeyse parasız ve azıcık yiyecekle deliler gibi çalıştı.Mezun olur olmaz fizikte master derecesi için girdiği sınavda birinci oldu.

1894 ‘de Paris de Pierre Curie (1859-1906) ile tanıştı. Pierre Curie ‘nin ikinci oğluydu.babası yeteneklerini özgürce geliştirmesi için onu kendi başına bıraktı ve onu 14 yaşında özel bir öğretmene verdi. 16 yaşında üniversiteyi bitirmişti.

İlk çalışması kristallerin bakışımı (=simetrisi) ve kardeşi Jacques ile birlikte keşfettiği baskı elektrik üzerineydi. Bakışım ilkesini genişletip birçok fiziksel olaya uyguladı.Pierre Curie bu gün gurup kavramı denilen düşünceleri fiziğe sokan ilk insandır.

Marie ve Pierre Curie 1895 ‘de evlendiler (Manya Fransızca da Marie diye okunduğundan ismi değişti) .Marie Curie ‘nin doktora tezi Becquerel’in keşfettiği “yeni olay”dı.İlk olarak Becquerl’in deneyini yineledi. Ama daha kesin bir ölçüm için Becquerel ‘in elektroskobu yerine Pierre Curie’nin yaptığı elektroskopu kullandı.Becquerel ‘in uranyum ışımasının ışımasının yeğinliğinin bileşikteki uranyum miktarıyla orantılı olup kimyasal biçiminden bağımsız olduğunu doğruladı. Uranyumun ışımasının atomik bir özellik olduğunu doğruladı. O zamana kadar bilinen tüm öğeleri sınadı ve sadece toryumun uranyuma benzer ışımalar yaydığını buldu.Müze koleksiyonundaki birçok mineralden alıp işe girişti. Beklediği üzere toryum ve uranyum içeren mineraller ışıma etkindi.Ama bazılarının ışıma etkinliği uranyum ve toryumdan daha büyük çıktı.Curie bu yeni bileşiği aramaya koyuldu.Filiz örneklerini gram gram ezip araştırma yapıyordu. Bu çok zor bir işti ve Pierre Curie ile birlikte çalışmaya başladılar. Böylece 1898 ‘de Polonyuımu buldular . Ancak bu çok kolay olmadı . Daha sonra da radyum adını verdikleri çok güçlü ışımaetkinliğe sahip bir diğer elementi buldular. Çalıştıkları işlik bir kulübeden biraz hallice kışın nemli ve yazın sıcaktı. Öyle ki yazları eriyik elde etmek için kazanları bahçeye çıkarıp orada çalışıyorlardı. Burası gerçekten çok sağlıksızdı ve ışımaetkinliğin yol açtığı hasardan henüz kimsenin haberi yoktu.

&#Uranyum oldukça pahalıydı ve bulunduğu çok az yer vardı.Viyanalı yerbilimci profesör Eduard Suess , Curieler için bir tonluk kurşunlu maden tortusu elde etti.Uranyumu alınmış kimsenin umursamadığı atıklardı ama Curieler bunun radyum içerdiğini biliyordu.İki yılda üzerinde araştırma yapabilecek kadar radyum elde etmişlerdi. Ne var ki bu yoğun bir fiziksel çalışma gerektiriyordu.

Bu Marie Curie’nin 12 yılını aldı. Ancak 1900 de bile doğru yoldaydı. 1900 de bilimler akademisine sunduğu çalışma küçük bir yapıttı ve doktora tezini ancak 1904 de yazabildi.Yaptıkları önemli çalışmalara ve 1903 de Becquerel ile paylaştıkları Nobel ödülüne rağmen hala arzu ettikleri gibi bir işlikleri yoktu.

19 Nisan 1906 da Pierre Curie atı fırlayan bir arabanın çarpması sonucu öldü. Onun Sorbonne deki yerine asistanı olan Marie geçti. Çakışmalarına devam etti ve 1911 de ikinci Nobel ödülünü aldı. Birinci dünya savaşı sırasında çok ünlüydü ve Fransız hükümeti sonunda uzun süredir arzulanan işlik için para ayırmıştı,yine de savaş sonuna kadar bitirilemedi.Savaş sırasında x-ışınları aracıyla donanmış bir ambulans hizmeti düzenleyerek ordu da çalıştı .Savaştan sonra bir gazeteci Bayan w. B. Meloney ile bir röportaj yaptı ve bayan Meloney Amerikalı kadınların radyum desteğini sağladı. 1921 de Birleşik Devletlerde bu destekle sağlanan radyum başkan Harding tarafından curie ye sunuldu.

Hayatı boyunca bilimsel çalışma adına pek çok zorluk çekti Aktif çalışma hayatı boyunca sahip olamadığı işliğe sonunda kavuşmuştu ama çok geçti.Tüm bu çalışmalarının sonunda biemekli maaşı ve biri Paris de diğeri Riviera kıyılarında iki evi vardı.Işımanın biyolojik olarak tehlikeli olduğu artık biliniyordu .Curieler özdeği yalıtmak için geliştirdikleri yöntemlerin hiç birinin patentini almadı.Bu onların inançlarıyla uyuşmuyordu.

Curie ölmeden önce; ömrünün son aylarında kızının büyük keşfini gördü.

NOT:Polonyumu keşfettiğinde ,söz konusu özdeğin kendiliğinden yok olduğunu buldular. Yarı ömür diye bilinen karakteristik bir sürede ,miktar yarı yarıya azalıyordu.